Pasożyty

Chorobami pasożytniczymi można się zarazić na kilka sposobów - czy to jedząc nieumyte warzywa i owoce lub surowe mięso, lub rybę, pijąc skażoną wodę lub mając kontakt z zakażonym człowiekiem, lub zwierzęciem. Sprawdzonym sposobem na pozbycie się pasożytów z organizmu są dostępne w aptekach leki przeciwpasożytnicze.

Choroby wywołane przez pasożyty

Najpopularniejszą w Polsce chorobą wywoływaną przez pasożyty jest owsica. Powodują ją owsiki zagnieżdżające się w przewodzie pokarmowym. Parazytozą można się zarazić od innej osoby. W jej przebiegu pasożyty składają jaja w okolicach odbytu. Dojrzewają one w przeciągu kilku godzin, powodując podrażnienie i swędzenie skóry. U dzieci choroba ta objawia się drapaniem okolic odbytu, płaczliwością, nerwowością, utratą apetytu, bezsennością oraz bladością skóry.

Równie często do czynienia mamy z tak zwaną chorobą brudnych rąk, którą wywołuje glista ludzka. Do zakażenia nią dochodzi na skutek spożycia niemytych warzyw i owoców, na których powierzchni znajdują się jajka robaka. Larwy wykluwają się w jelicie cienkim i z czasem przemieszczają się do wątroby oraz płuc.

Choroby pasożytnicze wywoływać może także kontakt z zakażonymi zwierzętami. Jedną z nich jest bąblowica. Przeważnie wstępuje ona u psów, które wraz z kałem wydalają jaja tasiemca bąblowcowego. Mogą one zanieczyszczać ziemię, przedostając się w ten sposób do uprawianych na niej warzyw i owoców. Groźniejszą odmianą tej parazytozy jest bąblowica komórkowa przenoszona głównie przez lisy. Człowiek najczęściej zaraża się nią jedząc niemyte owoce leśne, takie jak chociażby jagody.

Kolejnymi pasożytami przenoszonymi przez zwierzęta są glisty psie i kocie, których larwy mogą wywoływać toksokarozę. Do zakażenia chorobą dochodzi najczęściej na skutek zjedzenia nieumytych warzyw i owoców. Dzieci zarazić mogą się nią natomiast bawiąc się w zanieczyszczonym piasku lub ziemi.

Zakażenie pasożytami: objawy i diagnostyka

Symptomy zakażenia pasożytami są w większości przypadków nieswoiste. Objawy, które powinny zaniepokoić pacjenta to:

• utrata masy ciała,
• brak apetytu,
• ból brzucha,
• zaparcia,
• wzdęcia,
• nudności oraz trwające kilka dni biegunki.

W przypadku ich zaobserwowania należy wykonać badania diagnostyczne, które potwierdzą lub wykluczą czy mamy do czynienia z parazytozą. Materiałem diagnostycznym jest tu najczęściej kał. Jako że metoda ta jest obarczona wysokim ryzykiem wyniku fałszywie ujemnego, niezbędne jest zebranie próbek pochodzących z różnych wypróżnień, z zachowaniem odstępów czasowych. Badanie kału pozwala wykryć infekcje pasożytnicze wywoływane przez tasiemca, glistę ludzką, lamblię, węgorka jelitowego, owsiki oraz włosogłówkę.

W przypadku podejrzenia parazytozy, przeprowadzić można także badanie krwi. Oznacza się tu przeciwciała IgM oraz IgG, które są w stanie wykryć konkretne rodzaje pasożyta. O zakażeniu świadczy również podwyższony poziom przeciwciał IgE i zwiększona liczba eozynofilów. W znaczącej części przypadków, by wykluczyć lub stwierdzić obecność pasożytów w organizmie wystarczy pobrać jedną próbkę krwi. Badanie tego typu pozwala wykryć bąblowicę, glistnicę, toksoplazmozę oraz lambliozę.

Metodą diagnostyczną wykorzystywaną w przypadku podejrzenia zakażenia pasożytami jest również wymaz parazytologiczny. Badanie to polega na pobraniu materiału z odbytu przy pomocy celofanowego przylepca. Zaleca się wykonać je tuż po przebudzeniu lub wieczorem, przed zaśnięciem. Polega ono na przyklejeniu taśmy do skóry i przeniesieniu jej na szkiełko. W ten sposób wykryć można obecność jaj owsika w organizmie.

Jak działają leki na pasożyty?

Znaczna część dostępnych na rynku preparatów na pasożyty to leki na receptę przepisywane przez lekarza po uprzednim wykonaniu badań diagnostycznych. Różnią się one od siebie mechanizmem działania.

Pierwsze z nich porażają układ nerwowo - mięśniowy pasożyta, skutkując jego unieruchomieniem. Zawarte w nich substancje aktywne działają wyłącznie na dorosłe osobniki. Leki z tej grupy dobrze sprawdzają się w zwalczaniu owsików, glisty ludzkiej, tasiemca uzbrojonego, tasiemca nieuzbrojonego, tęgoryjca dwunastnicy oraz tęgoryjca amerykańskiego.

Drugą kategorią są leki zawierające substancje czynne zakłócające przemianę materii robaka, uniemożliwiając mu wchłanianie glukozy. Znajdują one zastosowanie w przypadku chorób wywoływanych przez jaja, larwy oraz dorosłe osobniki pasożytów bytujących w jelitach, takich jak włosogłówka czy węgorek jelitowy.

Leki na robaki płaskie

W aptekach spotkać można się między innymi z lekami na robaki płaskie, inaczej płazińce. Do grupy tej zalicza się tasiemce, takie jak bąblowiec jednojamowy, tasiemiec karłowaty czy bruzdogłowiec szeroki oraz przywry - płucną, chińską oraz kocią. W leczeniu tego typu zakażeń wykorzystuje się preparaty należące do grupy organicznych związków antymonu oraz pochodne tioksantonu i nitrotiazolu. Zaburzają one metabolizm pasożytów, prowadząc do ich śmierci. Obecnie coraz częściej są one następowane mniej toksycznymi i bardziej skutecznymi lekami nowej generacji, takimi jak metrifonat oraz pochodne chinoliny - prazykwantel oraz oksamnichina.

Leki na robaki obłe

Robaki obłe, inaczej obleńce, to pasożyty ludzkie, takie jak owsik ludzki, włosogłówka, węgorek jelitowy, tęgoryjce oraz włosień kręty. Do leczenia zakażeń wymienionymi powyżej robakami stosuje się między innymi pyrantel, czyli organiczny związek chemiczny, który blokuje przewodnictwo nerwowo - mięśniowe pasożytów żyjących w świetle przewodu pokarmowego. To jeden z najpopularniejszych leków na pasożyty u dzieci dostępny bez recepty. By mieć gwarancję pełnej skuteczności leczenia, zaleca się powtórzenie terapii z jego wykorzystaniem po upływie 2 tygodni. Preparat może wywoływać skutki uboczne, takie jak biegunka, nadmierna senność oraz ból głowy. 

W walce z robakami obłymi wykorzystuje się również tiabendazol oraz mebendazol. Leki te zaburzają ich metabolizm, utrudniając wchłanianie glukozy. Są one słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego i intensywnie metabolizowane w wątrobie. Preparaty z tej grupy są dedykowane osobom dorosłym. W trakcie kuracji nimi nie należy spożywać napojów alkoholowych.

Popularnym lekiem na robaki obłe jest także lewamizol, który szybko oraz długotrwale poraża mięśnie nicieni. Stosuje się go w przypadku zakażenia glistą ludzką oraz tęgoryjcem dwunastniczym. Niekiedy pełni on funkcję preparatu immunostymulującego wykorzystywanego w przebiegu chorób objawiających się osłabieniem odporności organizmu.

Jak zapobiegać chorobom pasożytniczym?

By nie dopuścić do zakażenia pasożytami, należy przestrzegać zasad higieny, takich jak:

• płukanie warzyw i owoców przed zjedzeniem,
• dokładne mycie rąk przed posiłkami i po kontakcie ze zwierzętami oraz przebywanie na dworze,
• unikanie spożywania surowego mięsa oraz mleka,
• regularne odrobaczanie zwierząt domowych i sprzątanie ich odchodów, a także stosowanie rękawic ochronnych podczas wykonywania prac ogrodowych.

Leki na pasożyty to przeważnie preparaty na receptę przepisywane po konsultacji z lekarzem i wykonaniu niezbędnych badań diagnostycznych. Poszczególne preparaty różnią się od siebie mechanizmem działania. Dostosowuje się je do rodzaju pasożytów bytujących w organizmie pacjenta.