Opalenizna

Opalona, muśnięta słońcem skóra od wieków budziła ogromne kontrowersje. Do XX wieku w kanonie piękna była śnieżnobiała, blada skóra, która kojarzyła się z wyższymi sferami. Moda na opaleniznę rozpoczęła się dopiero 100 lat temu, a jej szczyt przypadł na lata 2000., kiedy to ogromną popularnością cieszyły się solaria. Dziś, gdy wiemy już o wiele więcej na temat wpływu promieniowania UV na skórę, do tematu opalenizny podchodzimy z nieco większą rezerwą. Ochrona przed słońcem stała się ważnym orężem nie tylko w walce ze starzeniem się skóry, ale przede wszystkim profilaktyce rozwoju nowotworów skóry.

Czym jest promieniowanie UV?

Promieniowanie ultrafioletowe (UV) to nic innego jak niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 10 do 400 nm. Obecne jest ono w świetle słonecznym, które dociera do naszej planety. Promieniowanie UV można podzielić na:

• UV-A ‒ promieniowanie długofalowe o długości fali 315-380 nm, które wnika głęboko w skórę;
• UV-B ‒ promieniowanie krótkofalowe o długości fali 280-315 nm, które wpływa głównie na naskórek;
• UV-C ‒ promieniowanie o długości fali 100-280 nm, najbardziej szkodliwe dla istot żywych, jednak w całości zatrzymywane przez warstwę ozonową atmosfery.

Wpływ nadmiernego promieniowania UV na skórę

Fala promieniowania UV obdarzona jest dużą energią. To właśnie ona przenika przez naskórek i oddziałuje na komórki skóry, w tym także melanocyty, które w ramach reakcji obronnej rozpoczynają wytwarzanie odpowiedzialnego za opaleniznę barwnika ‒ melaniny. Niestety, wystawianie skóry na działanie promieni słonecznych wiąże się nie tylko z powstaniem złocistej opalenizny. Brak ochrony przed słońcem i ekspozycja skóry na nadmierne promieniowanie UV są przyczyną:

• oparzeń słonecznych ‒ to reakcja zapalna wywołana uszkodzeniem komórek skóry promieniowaniem UV, objawiająca się zaczerwienieniem, pieczeniem, swędzeniem czy obrzękiem skóry, a nawet zmianami pęcherzowo-wysiękowymi;
• zmian pigmentacyjnych ‒ to efekt nadprodukcji melaniny, objawiający się w formie piegów, plam soczewicowatych, ostudy czy przebarwień;
• fotostarzenia się skóry ‒ skutkiem nadmiernego stresu oksydacyjnego i uszkodzeń włókien kolagenu oraz elastyny, do których dochodzi pod wpływem światła słonecznego, jest szybsze starzenie się skóry i pojawienia się zmarszczek;
• procesów nowotworzenia ‒ wywołane promieniowaniem UV uszkodzenia DNA sprzyjają niekontrolowanym podziałom komórek i rozwojowi nowotworów skóry, takich jak czerniak, rak podstawnokomórkowy czy rak kolczystokomórkowy.

Ochrona przeciwsłoneczna ‒ inwestycja w zdrowie Twojej skóry

Profilaktyka zdrowotna najczęściej kojarzy nam się z regularnym wykonywaniem badań czy suplementacją witamin i minerałów. Tymczasem ochrona przed słońcem jest niezwykle istotnym elementem dbania o własne zdrowie. Nie jest to bynajmniej aspekt wyłącznie estetyczny ‒ promieniowanie UV jest bowiem ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów, w tym jednego z nowotworów o największej śmiertelności ‒ czerniaka złośliwego.

Ochrona przeciwsłoneczna najczęściej kojarzy nam się ze stosowaniem kremów z filtrami UV, tymczasem istnieją także inne formy ochrony przed palącym słońcem. W gorące, słoneczne dni warto okrywać skórę lekką i przewiewną odzieżą, wykonaną na przykład z lnu czy bawełny. Nie należy również zapominać o nakryciu głowy, najlepiej czapką z daszkiem lub kapeluszem z dużym rondem. W ostatnim czasie popularność zdobywają też specjalne daszki fotoprotekcyjne, których zadaniem jest ochrona skóry twarzy.

Kto powinien szczególnie pamiętać o ochronie przed słońcem?

O ochronie przeciwsłonecznej powinien pamiętać każdy. Istnieją jednak pewne grupy, dla których ma ona szczególnie ważne znaczenie. Osoby te są bardziej podatne na uszkodzenia skóry pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UV, dlatego powinny dołożyć wszelkich starań, by chronić swoje zdrowie i używać kremów z filtrem na co dzień. Do grupy osób, które powinny za wszelką cenę unikać nadmiernego słońca, zalicza się przede wszystkim:

• dzieci;
• osoby o jasnej karnacji;
• osoby z przebytymi oparzeniami słonecznymi;
• osoby z historią chorób skóry;
• osoby pracujące na słońcu;
• osoby starsze;
• kobiety w ciąży;
• osoby przyjmujące leki o właściwościach fotouczulających, takie jak pochodne fenotiazyny, benzodiazepiny, retinoidy czy antybiotyki z grupy tetracyklin i fluorochinolonów.

Kremy z filtrem UV - co warto o nich wiedzieć?

Nie ulega wątpliwości, że kremy przeciwsłoneczne to podstawa ochrony skóry przed promieniowaniem UV. Niestety, wielu osobom wciąż kojarzą się one z nieprzyjemną konsystencją i lepkim filmem pozostającym na skórze. Całkiem niesłusznie! W drogeriach czy aptekach ‒ w tym także w aptece Codziennej ‒ znaleźć można kremy z filtrem UV dostosowane do każdego rodzaju cery. Poszczególne preparaty różnią się nie tylko poziomem ochrony, ale również konsystencją i wykończeniem, dzięki czemu każda, nawet najbardziej wymagająca osoba znajdzie odpowiedni dla swoich potrzeb kosmetyk.

Rodzaje filtrów w kremach na słońce

Nie powinien budzić zdziwienia fakt, że tajemnicą działania kremów na słońce są… filtry UV. Są one niczym innym, jak związkami chemicznymi, które reagują z falą promieniowania UV, absorbując ją lub odbijając. W zależności od działania wyróżnia się dwa główne typy filtrów UV ‒ filtry chemiczne oraz fizyczne.

Filtry chemiczne to związki, które po nałożeniu na skórę wchodzą w reakcję z promieniowaniem UV, absorbując je i przekształcając w nieszkodliwe ciepło. Filtry chemiczne działają na powierzchni skóry, neutralizując promieniowanie UV, zanim zdąży ono dotrzeć do komórek skóry. Przykłady popularnych filtrów chemicznych to:

• oktokrylen;
• oksybenzon;
• awobenzon;
• trisiloksan drometrizolu.

Filtry fizyczne, nazywane również niekiedy filtrami mineralnymi, działają na zasadzie odbijania promieniowania UV od skóry, tworząc na jej powierzchni swoistą barierę ochronną. Do filtrów fizycznych zalicza się dwutlenek tytanu i tlenek cynku.

Należy podkreślić, że każdy z filtrów przeciwsłonecznych chroni skórę jedynie przed pewnym, ściśle określonym zakresem fali promieniowania UV. Aby zagwarantować szerokie spektrum ochrony przed promieniowaniem, kremy ochronne zazwyczaj zawierają mieszaninę kilku filtrów UV, zarówno chemicznych, jak i mineralnych.

SPF 50 czy SPF 30 ‒ czym jest wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej?

SPF (z ang. sun protection factor) to wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej, który informuje, w jakim stopniu krem przeciwsłoneczny chroni skórę przed promieniowaniem UVB. Liczba przy SPF wskazuje, ile razy dłużej można przebywać na słońcu bez ryzyka oparzeń w porównaniu z ekspozycją bez zastosowanej ochrony. Przykładowo: jeżeli poparzenie słoneczne pojawiłoby się normalnie po 10 minutach, używając kremu SPF 30, czas ten wydłuża się do 300 minut. Należy jednak pamiętać, że stopień ochrony przed promieniowaniem nie zwiększa się w sposób liniowy, a różnice pomiędzy kolejnymi poziomami SPF są coraz mniejsze.

Jak prawidłowo stosować krem na słońce?

Niestety, nawet najsilniejszy krem z SPF 50 nie uchroni skóry przed promieniowaniem UV, jeśli zostanie zaaplikowany na skórę w nieprawidłowy sposób. Jak zatem używać kremów z filtrem, by zapewniały one pełną ochronę?

Przede wszystkim należy zastosować odpowiednią ilość kremu. Zaleca się, by nakładać jednorazowo przynajmniej 2 mg preparatu na cm² skóry, co szacunkowo odpowiada około 1-1,25 g na twarz i około 32 g na całe ciało. Zalecane ilości, które gwarantują skuteczną ochronę przed słońcem, są zwykle o wiele wyższe, niż zwykle stosuje się w społeczeństwie.

Co więcej, działanie ochrony SPF spada wraz z upływem czasu. Właśnie dlatego tak ważna jest częsta reaplikacja kremu z filtrem. Przyjmuje się, że krem powinno się ponownie nałożyć po upływie 2-3 godzin oraz każdorazowo w przypadku wyjścia z wody, wytarcia skóry ręcznikiem lub spocenia się.

Krem z filtrem - na co dzień czy podczas kąpieli słonecznych?

Mając już podstawowe informacje na temat kremów z filtrem należy zadać sobie pytanie ‒ kiedy w ogóle je stosować? Preparaty ochronne wciąż przez niektórych uważane są za kosmetyki potrzebne jedynie w sezonie letnim. Jeszcze do niedawna kremy z filtrem stosowane były wyłącznie w czasie wakacyjnych wojaży, podczas długich godzin spędzanych na plaży.

Tymczasem promieniowanie UV dociera do powierzchni Ziemi przez cały rok. Na szkodliwe działanie światła słonecznego narażeni jesteśmy także w pochmurne dni, a nawet… we własnych mieszkaniach, ponieważ okienne szyby nie stanowią bariery dla części promieni UV. Właśnie dlatego tak ważne jest stosowanie kremów z filtrem na co dzień, niezależnie od pory roku. Stosowanie regularnej ochrony przeciwsłonecznej na nieosłoniętą ubraniem skórę pozwala uchronić ją przed groźnymi skutkami wieloletniej ekspozycji na słońce.

Czy istnieje zdrowa opalenizna?

W tej kwestii specjaliści są jednomyślni: zdrowa opalenizna nie istnieje. Ekspozycja na światło słoneczne, dłuższa niż czas wymagany do syntezy witaminy D, zawsze prowadzi do uszkodzenia komórek skóry. Najlepszym wyborem dla zdrowia będzie całkowite zrezygnowanie z opalania się (także w solarium!) i codzienna ochrona swojej skóry za pomocą filtrów przeciwsłonecznych.

Alternatywą dla osób niewyobrażających sobie rezygnacji ze złocistej skóry mogą być preparaty samoopalające, które pozwalają uzyskać efekt ładnej, zdrowej opalenizny bez narażania swojego zdrowia.